انتظار پویا

« انتظار »پیوند و ارتباط بر جسته ای با «حرکت » دارد.حرکت از برآیندهای انتظار  و انتظار از جهت دهنده ی آن است.

  انتظار در مکاتیب فکری غیر دینی

مسأله انتظار از محدوده ی دین فراتر رفته و مذاهب و رویکرد ها ی غیر دینی، نظیر مارکسیم را نیز شامل شده است.چنانچه برترند رسل می گوید:" انتظار تنها به ادیان تعلق ندارد بلکه مکاتیب و مذاهب نیز ظهور نجات بخشی که عدل را بگستراند وعدالت را تحقق بخشد، انتظار می کشند."

 انتظار در ادیان پیش ار اسلام

در عهد قدیم از کتاب مقدس آمده است:« از وجود اشرار و ظالمان دلتنگ مباش که به زودی ریشه ی ظالمان بریده خواهد شد و منتظران عدل الهی زمین را به میراث برند... ¹»

 انتظار نزد اهل سنت

روایات متنوع درباره ی مهدی (عج) از طریق اهل سنت وجود دارد.

 انتظار نزد شیعه ی امامیه

احادیث امام مهدی (عج) نزد شیعه امامیه فراوان و متواتر است. برخی دانشمندان این احادیث را گردآوری کردند.مانند آیت الله صافی گلپایگانی در کتاب منتخب الاثر و علی کورانی در امام مهدی (عج) .

 انتظار چیست؟

انتظار فرهنگ است  و مفهوم فرهنگی که در ساختار ذهنی اندیشه شیوه ی زندگی و چکونگی نگرش ما به آینده ، دخالت مأثر و فعال دارد و نیز در ترسیم خط  سیاسی ما برای حال و آینده تأثیرگذار است با تأمل در دعای ندبه می­توان به  ژرفای مسأله انتظار و میزان نفوذ آن در روح مؤمنان پی برد.

 انواع انتظار

 انتظار نجاتی که در توان انسان نیست آن را جلو یا عقب بیندازد، همانند انتظاری که شخص غریق در رسیدن گروه نجات مستقر در ساحل به سوی خود دارد. در این حال وی آنان را می ­نگرد که برای نجات او به راه افتاده ­اند بی­گمان غریق را یاری آن نیست به زمان رسیدن گروه نجات را خود نزدیک کند.

1. انتظاری که انسان می­تواند آن را نزدیک گرداند و طلب کند مانند اجرای طرحی عمرانی، عملی، تجاری و پیروزی بر دشمن؛ مثلا امکان آن هست در اجرای پروژه­ای تجاری، عمرانی عجله کند. انتظار از نوع دوم علاوه بر «امید» و «مقاومت» به انسان «حرکت» نیز می­ بخشد وحرکت مخصوص انتظار است. بی­گمان اگر انسان بداند که نجات و رهایی­ اش به حرکت، عدل، تلاش وابسته است آن چنان حرکت و تلاشی برای خود به خرج می­دهد که در گذشته توان آن را نداشته است. تلاش و امیدی که باعث می­ شود پرده جان را بدرد و آینده را ببیندو انسان را در نیل به نجات و رهایی نیرومند و توانمند می­ کند که چنین انتظاری انتظار پویا نام دارد.

• نظام تغییر

این انتظار شبیه انتظار مردم از خدا است که کارهایش را از نیازمندی به بی­ نیازی از ناتوانی به توانایی و از بدی به خوبی و از نادانی به دانایی تغییر دهد. چنین انتظاری، انتظاری درست و عقلانی است ایرادی نیست که انسان از خدا چنین توقع و انتظاری داشته باشد به شرط آنکه برای تحقق آن« نظام معقولی را –که خدای تعالی برا چنین تغییری مقدر کرده- در پیش گیرد  یعنی تا زمانی که ما خود این نظام تفییر را به کار نگیریم نمی توانیم از خداوند توقع و انتظار تغییر داشته باشیم اگر ما حال خود را را تغییر ندهیم خدا نیز شرایط ما را به نفع ما دگرگون نخواهد ساخت در این دو حقیقت هیچ شک و مناشقه ای نیست انتظار تغییری از سویاین حقیقتی است قطعی .البته اگر ایت انتظار با حرکت و عمل انسان همراه گردد و به تعبیر دیگراین همان انتظار انقلابی است؛پس تعبیر صحیح انتظار حرکت،کار، تلاش و عمل است.

• تأخیر در فرج

فهم درست معنای انتظار –که آیا به معنای مترصد بودن است یا حرکت –به جواب درست علت تأخیر در فرج وابسته است در اینجا دو دیدگاه مطرح است :

1. دیدگاه نخست :

اگر سبب تأخیر در فرج و ظهور امام عصر (عج) را این بدانیمکه زمین تا از ظلم و جور پر نشده است آن خضرت ظهور نخواهند کرد به ناچار انتظار می باید به معنای مترصد بودن باشد!از طرفی به روشنی می دانیم که دامن زدن به ظلم و جور از دیدگاه اسلام جایز نیست . ج.ر مطابق با این بر داشت مدت غیبت را طولانی نمی کند ؛پس باید بنشینیم تا ظلم همه جا فرا گیر شود.

1. دیدگاه دوم :

اگر سبب تغییر در فرج ، عدم وجود یارای باشد که جامعه و دنیا را برای ظهور امام و قیام فرا گیر او آماده سازند.مسأله فرق می کند.در اینجا چاره ای جز اقدام ،تجهیز ،آمادگی ، امر معروف و نهی از منکر به منظور بر پایی اقتدار حق بر روی زمین و حصول فرج به سبب ظهور امام زمان نیست.در نتیجه،انتظار به معنای مترصد بودن نخواهد بود بلکه به معنای حرکت، اقدام و جهاد برای بر  پایی اقتدار حق است.یعنی مفهومی که مهیا سازی زممین برای ظهور امام و قیام جهانی او طلب می کند.

برای رسیدن به جواب صحیح به بررسی این دیدکاه خواهیم پرداخت؛

بررسی نظریه نخست:

پر شدن زمین از ظلم و جور به معنای خشکیدن چشمه ی توحید و عدل در زمین یا باقی نماندن مکانی برای پرستش خدا نیست!  چنین چیزی محال و خلاف سنت های اللهی است؛بلکه معنای آن طغیان و سر کشی قدرت باطل بر ضد حق در نبرد دائمی میان حق و باطل است.آن چه در قرآن و روایات دیده می شود این است که:«امام عصر (عج) زمین را از عدل و داد پر می کندهمان گونه که از ظلم و جور پر شده است.» نه بعد از آنکه از ظلم و جور پر شده باشد.معنای آن نیست که امام (عج) منتظر بماند تا ظلم و فساد زیاد بشود. بلکه معنای روایت آن است  که حضرت هنگامی که ظهور می کند زمین را از عدل و داد پر کرده و با ظلم و فساد در جامعه مبارزه می کند تا جایی که  جامعه ی بشری از ظلم و فساد پاک شود همان­گونه که در گذشته از ظلم و فساد پر بوده است.

بررسی نظریه دوم:

این نظریه در فهم عمل تاخیر فرج و ظهور امام (عج) به عمل واقعی تکیه کرده است که نخستین آن عدم  وجود یاوران کافی از جهت کمیت وکیفیت در میان شیعیان وانصار آن حضرت است. بی­گمان انقلابی امام (ع) رهبری آن راعهده خواهد داشت انقلابی جهانی وهمگانی است در برخی روایات تصریح شده، در شرق و غرب عالم جایی که در آن ندای «لا اله الا الله» طنین انداز نشود یافت نخواهد شد. چنین انقلابی به ناچار زمینه ­سازی­های زیادی را در سطح عالی-هم از جهت کیفیت و هم از جهت کمیت- می طلبد.

• سنت­های الهی و امداد غیبی:

این انقلاب در رویارویی با نظام­­ها و نهاد ­های جاهلی حاکم بر مردم به یقین  بدون امداد غیبی و پشتیبانی وتایید الهی به پیروزی نخواهد رسید. البته این امداد غیبی یکی از دو طرف قضیه است و طرف دیگرآن نقش سنت های الهی در تاریخ وجامعه در تحقق این نهضت جانی است که تعارض باهم ندارد چنانکه در مورد رسول خدا(ص) خدای تعالی به واسطه فرشتگان نشاندار و بادها  و لشکری که قابل رویت نبود ونیز به سبب رعبی که در دل دشمنانش انداخت رسولش یاری کرد از طرف دیگر رسولش را به فراهم کردن تجهیزات برای این جنگ سرنوشت ساز فرمان داد واز سنت های بایسته انقلاب جهانی آمادگی زمینه سازی ونیز یاوری ویاوران در هنگام ظهور است.

• گروه زمینه سازان

1. زمینه سازان  از مشرق (خراسان)

         «ابی خالد کابلی از امام صادق(ع) روایت می کند: گویا می بینیم مردمی را که در مشرق قیا م کرده اند و حق را می طلبند و به اشان داده نمی شود ؛ولی از پای  نمی نشینند.¹»

1. زمینه سازان خراسان
2. زمینه سازان قم و ری
3. زمینه سازان از یمن

 نشانه های زمینه سازان ظهور

1. گروه محکم و استوار

نخستین چیزی که در این قشر جلب نظر می­ کند صلابت، نیرومندی، استواری آنان است. محمد بن یعقوب کلینی ذیل آیه 5 اسراء آورده که امام صادق(ع) «بندگان سخت نیرومند» را به همین قشر توصیف کرده است.

1. گروه مبارز

سازمان ها و رژیم های ستمگر نه قدرت سلطه بر این جوانان را دارند و نه توانایی تحمل دفاع بر ایشان را زیرا بیشترین توان این حکومت ها و هیبت جهانیشان در رویارویی با حکومت ها و سازمان هایی همانند خودشان است و آخرین سلاح آنها قتل و زندان وشکنجه و تبعید است حال آنکه این جوانان از هیچ یک از این امور نمی هراسند.

 

1.  بازتاب جهانی

بازتاب های جهانی در مقابل این نسل چنانکه در روایات بدان تصریح شده خشمگینانه و متعرضانه است چنانچه با عکس العمل دنیای امروز در بیداری اسلام همسانی دارد.

• برنامه زمینه سازی

آماده سازی برای قیام امام عصر (عج)که زمینه سازان آن را تدارک می بینند دارای دو جنبه است:

1.رشد ایمانی،جهادی، آگاهی  سیاسی(این آمادگی چیزی است که جبهه ی مقابل فاقد آن است.)

2.(ایجاد)تشکیلات سیاسی، نظامی، اقتصادی، اداری و اطلاعاتی که به ناچار در مانند چنین نبردی باید موجود باشد که بدون دلالت غیر ممکن است که این دولت مانند دولت زمینه ساز است.

انصار در روایت اسلامی

زمینه سازان قیام مهدی (عج) قبل از انصار پا به عرصه میگذارند. متقی هنری در کنز المعال و سیولی در الحاوی درباره انصار امام از «طالقان» چنین نقل کرده ­اند:" خوشا به حال طالقان! همانا  برای خدای با شکوه و بزرگ در طالقان، گنج هایی است که از طلا و نقره نیست، بلکه در آنجا مردانی هستند که خدا  را آنچنان که حق معرفت اوست شناخته اند و آنان از یاوران مهدی (عج) هستند.

 

• نشانه ها و اندیشه ­ها(زبان رمزی و نمادین درروایات را بیان می کنیم.)

1.گنج هایی غیر از طلا و نقره:

یاران امام گنج هستند، گنج ثروتی است که مردم از محل اختفای آن بی خبرند. انصار امام نیز گنج های  نهانند. ممکن است یکی از آنها در خانه ی ما یا در همسایگی و شهر ما باشد اما ما او را نشناسیم. 

2.قدرت و آگاهی

خدای تعالی ابراهیم، اسحاق، و یعقوب را چنین توصیف فرموده که آنان صاحبان «قدرت»و«بصیرت» هستند. در برخ روایات نیز یاران امام عصر(عج) به صاحبان «قدرت» و«بصیرت» توصیف شده اند.

3.هوشیاری و بصیرت:

تیرگی شک و تردید ها هر چند متراکم گردد و فتنه ها پی در پی در آیند ولی نمی تواند در روح و جان  و هشیاری  یاران امام نفوذ کند.از این رو آنان  همگی که رهسپار می شوند، دچار شک نمی گردند و تردید نمی کنندو به قهقرا نمی رونندو به پشت سر نمی نگرند.«آنان چونان چراغ اند انگار که در دل هایشان قندیل هایی روشن  است»

4.عزم نافذ:

تعبیر از این عزم به «اختر و پاره آتش » تعبیری با شکوه است.اختر مادام که ملتهب و فروزان است نفوذ می کند و می درد و«  پاره آتش» دل سند ترین تعبیری است که در باب نفوذ عزم می شناسیم .

نیرو مندی:

" اگر به کوه ها حمله ور شوند، آنها را متلاشی سازند، با پرچم هایشان آهنگ هیچ دیاری نکنند؛ جز آن که ویرانش سازند، گویی که عقابانند بر اسب ها"

این قدرت از نوع قدرتی نیست که طاغوت ها از آن بهره مندند,بلکه فقط بر خاسته از نیروی عزم، اراده و یقین است.

شهادت طلبی :

دو چیز منشأ عشق به شهادت طلبی است.( روی گردانی از دنیا و توجه به خدای تعالی است.)غربیان گاهی عمل آنان را به «خود کشی » توصیف می کنند!حال آنکه کسی خود کشی می کند که از دنیا خسته شده و در زندگی به بن بست می رسد ، ولی این جوانان دنیا به رویشان لبخند می زند و با تمام زیب و زینت هایش بر سرشان سایه می افکند.بنابر این آنان از دنیا خسته نشده بلکه از آن روی گردان و مشتاق بقای الهی اند.غربیان این جوانان را به «تروریسم» متهم می کنند، حال آنکه تروریسم نیستندو اگر می گفتند  که اینان از ترور نمی هراسند به واقعیت نزدیک ترند.

تعادل شخصیت:

از بارز ترین نشانه  این گروه تعادل در شخصیت، بین دنیا و  اخرت بین قدرت و بصیرت است و همین راز نیرومندی و نفوذ آنان است. تعادل بین توکل بر خدا و تلاش و کار و بر نامه ریزی نیز داخل در همین موازنه است.

• زاهدان شب شیران روز

اگر تهجد و عبادت در شب نباشد انسان در رویایی با گردنه های دشوار استواری لازم را نمی یابد و از ادامه ی حرکت در راه پر خاری که در طی روز باید بپیماید، باز می ماند. اگر حرکت در روز نباشد شب یار وهمراه خود را از عمل به وظیفه ی دعوت گری به سوی خدا در اجتماع باز میدارد وانسان دومین نقش  خود را زندگی دنیا پس از عبادت خدا –که دعوت به سوی عبودیت اوست –از کف میدهد .

• بایسته های انتظار

1. اگاهی

الف) بینش توحیدی واین که تمام هستی از خدا وهمه چیز در کف اوست وخدا بر هر کاری تو انا است .

ب) اگاهی به وعده ی الهی شرایط سخت سیاسی وضعف وناکامی ⁶ پس از آن یاد کرد نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث میرند.

ج)آگاهی به نقش انسان  مسلمان  در روی زمین  که عبارت است از سرپرستی،  گواهی دادن، رهبری بشریت(به سوی خیر و فلاح)

د) آگاهی به نقش دین اسلام در زندگی بشری در از میان بر داشتن فتنه و امیال نفسانی از مسیر دعوت حق

1. امیدواری:

در صورتی که انسان به بر آورده شدن وعده های خدا و قدرت او امید وار باشد بی گمان این امید پایان ناپذیر خواهد بود.

1. مقاومت:

مقاومت نتیجه ی امید واری است.غریقی که گروه نجات را از دور می نگرد که به سوی  در حرکت است بر امواج آب غلبه خواهد کرد.

1. حرکت:

حرکت همان امر به معروف و نهی از منکر، اماده سازی زمین برای ظهور امام عصر (عج) و بر پایی دولت جهانی او و ایجاد توانایی در نسل مؤمن است .

1. دعا برای ظهور:

     تردیدی نیست که دعا به صحرا حرکت و فعالیت و در کنار امر به معروف ونهی از منکر از عوامل نزدیک ساختن ظهور امام عصر (عج)است.

الف)دعای فرج

ب)در بخشی از دعای افتتاح می خوانیم:«خدایا! ما از تو امیدواریم آن حکومت کریمی را بر قرار سازی و به سبب آن اسلام و مسلمین را نجات بخشی... »

• انتظار مطلوب

1. انتظار مطلوب
2. انتظار نامطلوب

 در انتظار مطلوب هم فعالیت و حرکت و امر به معروف و حرکت وجود دارد و هم دعوت به سوی خدا و جهاد. علامت های ظهور در روایات اجلالا صحیح هستند اما به نظر ما محدود به زمان خاصی نیستند و در روایات نیز به صراحت وارد شده که تعیین کنندگان وقت تکذیب کنید، فضیل بن سایر  از امام باقر (ع) سؤال کرد : آیا برای این امر زمان خاصی است ؟فرمودند دروغ گفته اندآنان که زمان خاصی را مقرر کرده اند بنابر این مقصود از بیان علامت ها مشخص کرن دقیق زمان ظهور نیست درست آن است که بگوییم این ها به اعمال ما ارتباط دارد . بله «خسف»و «صیحه»از علامت های ظهور است لیکن عمل ما تحقق این امور را نزدیک یا دور می کند .

• تصحیح مفهوم  انتظار :

جوانان ما مسأله ظهور امام عصر (عج) و علایم ظهور اورا صرفا در لابلای کتاب ها می جویند چنین  رویکردی صحیح نیست بلکه درست آن است که ظهور امام و انقلاب جهانی به رهبری او را در متن زندگی سیاسی و اجتماعی خودمان جست جو کنیم. منصور صیقل می گوید: "من و حارث بن مفیده نشسته بودیم و در باره ظهور امام عصر (عج)با هم سخن می گفتیم که امام صادق (ع) سخنان ما را شنیدند، آن حضرت به ما فرمودند:"برای چه اینجا نشسته اید دریغا! نه به خدا قسم آنچه را شما انتظارش را می کشید واقع نخواهد شد مگر آنکه متمایز شوید."

منتظر کیست؟ کسی که با اقدام ،اتحاد، نظم تشکیلاتی،فداکاری و امر به معروف زمینه ی قیام را فراهم سازد.

• ارزش انتظار:

رسول خدا می فرماید: "برترین اعمال امت ما انتظار است."

• اقدام انقلابی:

اقدام انقلابی آمیزه ای از تخریب و ساختن است بر پا دارندگان شرک و رهبران آن تمام توان خود را برای مبارزه با حرکت توحیدی و بر انگیختن فتنه ها و رویایی با همه یاین موانع و مبارزه با رژیم شرک است.

• تکلیف به حرکت:

« "با کافران و منافقان جهاد کن "» «"خالصانه برای خدا به پا خیز "»

• رهایی از سقوط :

در اینجا شایسته است از اسباب و عواملی که ما را در طی این مسیر از سقوط حفظ می نماید سخن بگوییم.مهم ترین آنها چهار عامل است که قرآن کریم از آنها یاد کرده است :

1. استقامت از صبر و صلاة
2. ولا
3. میراث
4. انتظار

عوامل رستگاری:

استتانت از صبر صلاة(نماز و روزه )خدای متعال می فرماید: "از شکیبایی و نماز یاری جویید. "

صبر و شکیبایی به این معنا نیست که انسان دشمنش را تحمل کند بلکه به معنای مقاومت و پایداری  در مقابل دشمن و عدم  و آزردگی و درماندگی در رویارویی با اوست.نماز نمود ارتباط با خدا و یاد اوست اگر انسان در میدان نبرد از خداوند یاری بطلبد دیگر از چیزی نخواهد ترسید و احساس ضعف نخواهد کرد و این معنای صبر و صلاة است .

ولا (همبستگی ):

مسلملنان مانند پیکری واحدند که اعضای آن ارتباطی منسجم دارند که همان رابطه ی ولا است. این ولا، دوستی، همیاری و همبستگی، همزیستی، تعاون، سازش و خیر خواهی را شامل می شود. امتی که با چنین پیوند هایی مستحکمی به یکدیگر مرتبط باشند ملتی توانمند و یک پارچه در میدان مبارزه خواهند بود نیروی امت اسلامی در دو چیز خلاصه می شود :پناه بردن به خدا و اجتماع یک پارچگی آنان .

میراث:

اعضای این خانواده باید ریشه های تاریخی خود را به یاد آورند  بی گمان شناخت چنین  اصالت و هویت  تاریخی در هنگامه ی نبرد به آنان نیرو و صلابت، ثبات و استقامت چند برابر خواهد بخشید. حرکت اسلام در تاریخ حرکت بی ریشه ای نیست  بلکه از حرکت تمام انبیاء از آدم تا خاتم نشأت گرفته است .

امید انتظار :

 انتظار امید را درون انسان بر می انگیزد و امید  توانایی مقاومت و حرکت را به او می بخشد ایمان به وراثت زمین به وسیله ی صالحان و امامت مستضعفان مؤمن و اینکه عاقبت  از آن متقین است به صالحان و تقوا پیشگان ثبات و قدرت بیشتری بخشیده در میدان نبرد آنان را ثابت قدم خواهد داشت.به این جمله ی قرآن به این حقیقت که « " عاقبت از آن تقوا پیشگان است ."»